Kiedyś największa w okolicy, a teraz maleńka wieś Kąty (tylko 470 mieszkańców! znajduje się zaledwie kilka kilometrów od jednego z najsłynniejszych zamków obwodu lwowskiego – zamku w Olesku. Ta starożytna wieś położona jest nad rzeką Liberką, a w średniowieczu Kąty należały do rodziny Gniewusz. 

Pierwsza wzmianka o Kątach pochodzi z 1441 roku, choć powstało ono znacznie wcześniej. W 1241 roku Tatarzy zniszczyli starożytne miasto Pleśnisko. Mieszkańcy, ratując przed Tatarami, uciekali na bagna i do lasów, których w tym czasie w okolicy było wiele. W ten sposób uchodźcy osiedlili się na brzegach zalanego wówczas jeziora polodowcowego – Morza Błękitnego. W tej małej wiosce są tylko dwie ulice, ale można na nich znaleźć wiele interesujących rzeczy, w szczególności monumentalny kościół św. Michała.

Drewniany cerkiew św. Michała Archanioła pochodzi z 1697 roku. Za autora kapliczki uważa się cieślę Hryhorija Gebycza z Sasowa. Ta cerkiew jest jedną z najbardziej jaskrawych wśród przedstawicieli Wołyńskiej Szkoły Architektury Drewnianej na Ukrainie. 

Drewniana, trójdzielna, trójkopułowa cerkiew ma u podstawy kwadratowy, centralny zrąb. Od zachodu do tej zrębu przylega babiniec, kwadratowy na planie, a od wschodu – zrąb, podkreślony fasetami. Trudno powiedzieć, jaka dokładnie była ta cerkiew w pierwszych latach istnienia, ponieważ w swojej historii cerkiew była kilkakrotnie przebudowywana. W drugiej połowie XIX wieku pod opasaniem wzniesiono arkadową galerię, a później wschodnią część cerkwi uzupełniono o zakrystię. 

Na początku XX wieku przeprowadzono kilka gruntownych remontów, które dotyczyły przede wszystkim centralnego zrębu i babińca – nakryto je nowym czterospadowym dachem, a nad wschodnią bryłą zbudowano ośmioboczną barokową kopułę. Namiot nad centralnym zrębem również zakończono kopułą.

Wewnątrz świątyni między centralnym zrębem a babińcem ustawiono łuk z wycięciem. Aby wizualnie zwiększyć wysokość bocznych zrębów, otwarta została wewnętrzna przestrzeń centralnej bryły, a podstawa kopuły na poziomie zagięcia drugiego rzędu została wzmocniona wspornikami w postaci łączników krzyżowych. W latach 30. XX wieku cerkiew przeszła kilka remontów, w wyniku których zamiast gontu na ścianach pojawił się szalunek, a później centralna kopuła została pokryta blachą. 

W latach 70. opiekę nad cerkwią św. Michała Archanioła objęło Ukraińskie Towarzystwo Ochrony Zabytków Historii i Kultury oraz Lwowska Galeria Sztuki. Jednak dopiero w 2008 roku studenci Wyższej Szkoły Bankowej NBU zorganizowali akcję charytatywną, której celem było zebranie pieniędzy na odrestaurowanie świątyni. 

Do akcji charytatywnej osobiście dołączył także dyrektor Lwowskiej Galerii Sztuki Borys Woźnicki. Dwa lata ciężkiej pracy i poszukiwania sponsorów pozwoliły zebrać ponad 200 tys. hrywien, dzięki którym udało się wyremontować dach świątyni, wyposażyć ją w system przeciwpożarowy i zainstalować system alarmowy.

We wrześniu 2010 roku, podczas uroczystego otwarcia odrestaurowanej cerkwi, odbyło się pierwsze nabożeństwo i poświęcenie zwróconego starego ikonostasu.

W tym samym czasie w sanktuarium została otwarta pierwsza na Ukrainie Świątynia Pamięci – przejęte austriackie doświadczenie polegające na nadaniu starym cerkwiom nowej atrakcji turystycznej. Celem tej cerkwi jest, oprócz sprawowania nabożeństw, przechowywanie informacji o historii wsi i jej sławnych mieszkańcach. Organizatorzy mają nadzieję, że w ten sposób uda się nadać cerkwi wyjątkową rangę, a wtedy władze obwodowe znajdą środki na całkowite odrestaurowanie unikatowej świątyni. 

W ramach tego projektu zebrano dużą ilość informacji, które zostały umieszczone w pamiątkowych tablicach z nazwiskami i umieszczone na ścianie świątyni. Do znanych mieszkańców Kątów należą Strzelcy Siczowi oraz mieszkańcy wsi, którzy w czasach sowieckich zostali skazani i wywiezieni do obozów syberyjskich, a także ci, którzy zostali wywiezieni przez okupantów na roboty przymusowe do Niemiec. Podczas święta cerkwi, które obchodzone jest 21 listopada, mieszkańcy całej wioski modlą się i wspominają wszystkich wymienionych w tych tabelach.

Jedyną rzeczą, której nie udało się zrealizować, jest odrestaurowanie drewnianej dzwonnicy z XVIII wieku będącej unikalnym zabytkiem architektury. Kwadratowa na planie, jednokondygnacyjna, z namiotowym zwieńczeniem, dzwonnica  konstrukcji szkieletowej oczekuje na renowację, żeby uzupełnić zespół architektoniczny kościoła św. Michała Archanioła.

Wysoki poziom artystyczny wystroju wnętrza cerkwi św. Michała w połączeniu z jego wykwintną i oryginalną architekturą dają podstawę do uznania jej za jeden z najlepszych przykładów wołyńskiej architektury drewnianej końca XVII wieku i nadzieję, że cerkiew w Kątach w przyszłości będzie ozdobą rozbudowywanego szlaku turystycznego „Złota Podkowa”.

Obiekt na mapie