Cerkiew Opieki Bogurodzicy NMP

Wieś Wuzłowe położona jest na północy obwodu lwowskiego, w jego części równinnej, w otoczeniu lasów sosnowych i dębowych oraz zalegających złóż torfu. Jest to prawdziwy Wołyń. Historia wsi jest wyjątkowa i można ją podzielić na dwa różne okresy – przed ZSRR i po ZSRR. Pierwotnie wieś nosiła nazwę Chołojów, o której pierwsze wzmianki pochodziły z 1462 roku. Miejscowi opowiadają, że niegdyś w dolinie Wał znajdował się zamek obronny, po którym ślady widoczne były jeszcze w XIX wieku. Osada znajdowała się na tzw. „czarnym szlaku”, więc przechodziły tu nie tylko karawany handlowe, lecz także zdobywcy, którzy wielokrotnie niszczyli osadę. Wygodnie położenie geograficzne Chołojowa sprzyjało nie tylko jego odbudowie, lecz także rozwojowi. Od połowy XVII wieku i do roku 1939 Chołojów miał status miasteczka, a na początku XX wieku był on dużą osadą z własną olejarnią, a także z rozwiniętym przemysłem ceglarskim i alkoholowym. 

Po drugiej wojnie światowej, w 1946 roku nazwę Chołojów zmieniono na Wuzłowe. W 1970 roku władze radzieckie postanowiły uczynić z miejscowości wzorową wieś, która miała zademonstrować wszystkim przywódcom światowym przewagi socjalizmu oraz pokazać szczęśliwe życie ludzi w ZSRR. Tu wszystko było tak, jak za komunizmu – wzorowa wieś, wzorowy kołchoz. W pobliżu budynków mieszkańców znajdowały się tereny rekreacyjno-wypoczynkowe – skwery i place zabaw dla dzieci, w centrum wsi znajdowały się budynek administracji, szkoła, przedszkole, hotel, restauracja i dom towarowy. Zanim zaczęły się monumentalne zmiany, w 1968 roku zburzona została cerkiew pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy, wzniesiona w 1914 roku. 

W dziwny sposób podczas tych olbrzymich zmian zachowała się drewniana cerkiew Opieki Bogurodzicy NMP z roku 1724, która obecnie wpisana jest na listę zabytków architektury o znaczeniu ogólnokrajowym. Wiadomo, że świątynia powstała dzięki wspólnym wysiłkom lokalnej wspólnoty i cerkiewnego bractwa, natomiast wsparcie materialne zapewnił właściciel ziemski hrabia Feliks Mier. Pierwotnie cerkiew miała wygląd statku, będącego najstarszą formą świątyni prawosławnej i symbolizującego arkę Noego. 

W 1896 roku cerkiew przebudowana została na planie krzyża, przypominającego ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa i będącego symbolem zbawienia ludzkości. Był to teraz ogromny budynek, posiadający pięć drzwi wejściowych. W odnowionej świątyni zmieniono malowidła ścienne, odnowiono dzwonnicę o konstrukcji ramowej, którą wzniesiono równolegle ze świątynią w XVIII wieku. 

W 1932 roku dzięki wsparciu finansowemu hrabiego Stanisława Badeniego przeprowadzony został gruntowny remont świątyni: wzmocniono ściany, wybudowano dwie nowe kopuły oraz pokryto dach blachą. Niestety autentyczne drewniane pokrycie gontowe zostało utracone. Dekoracyjne malowidła ścienne również zostały zmienione. Ich autorami zostali artyści Jurij Mahalewski oraz Petro Chołodny, Ciekawostką jest udział tych dwóch artystów w wykonaniu malowideł cerkiewnych. Byli oni aktywnymi uczestnikami ruchów wyzwoleńczych w latach 1917-1920 (J.Mahalewski był na czele Komisariatu  Oświaty w mieście Aleksandrowsk, natomiast P.Chołodny był ministrem oświaty w rządzie Ukraińskiej Republiki Ludowej), więc musieli uciekać przed prześladowaniami bolszewików do okupowanej przez Polskę Ukrainy Zachodniej. Tu oni w pełni ujawnili swoje talenty jako artyści i konserwatorzy. Wiedząc o tym, łatwo już zrozumieć, dlaczego malowidła autorstwa Jurija Mahalewskiego wykonane są w stylu połtawskim i przedstawione są na nich Kozacy i mnisi idący we wspólnej duchowej procesji. Petro Chołodny był autorem wielu ikon i witraży w świątyni.

Ostatni remont świątyni przeprowadzony był w roku 2010 – ściany nad opasaniem zostały wyłożone okorkiem (odpadkową, skrajną deską z okorowanego pnia drzewa, z jednej strony zaokrągloną), a w postaci pokrycia dachowego ułożono blachę. Teraz patrząc na cerkiew, trudno w niej poznać świątynię z XVIII wieku. 

Największą ozdobą świątyni jest barokowy ikonostas, który przetrwał szereg przebudów i rekonstrukcji bezpośrednio cerkwi. Wykonany przez artystów w XVIII wieku jest on rówieśnikiem świątyni oraz dowodem wysokiego kunsztu artystów. Autorstwo wykonania ikonostasu przypisuje się dwom mnichom z Krechowa. Miejscowi opowiadają, że w 1683 roku Jan II Sobieski przed bitwą pod Wiedniem przeznaczył środki na jego wykonanie. Właśnie zachowany autentyczny ikonostas najbardziej przyciąga uwagę wielbicieli starożytności.